SERİ MUHAKEME USULÜ NEDİR?

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. Maddesinde düzenlenen seri muhakeme usulü, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının kamu davasının ertelenmesine karar vermediği hallerde, şüphelinin müdafi huzurunda bu yargılama usulünü kabul etmesi şartıyla, savcılığın belirlediği yaptırımın mahkeme tarafından denetlenerek ve suçun cezasında yarı oranında indirim uygulayarak, hüküm kurulması suretiyle ve bazı suçlarla sınırlı tutulmuş özel bir yargılama türüdür.

Ceza muhakemesi, yetkili mercilerin suç şüphesini öğrenmesiyle başlar ve hükmün kesinleşmesi ile sona erer.

Cumhuriyet savcısı soruşturma aşamasının sonunda kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edememesi veya bir kovuşturma engeliyle karşılaşması halinde kovuşturmaya yer olmadığına (KYOK) karar verirken yeterli şüphe elde etmesi halinde iddianame düzenleyerek kamu davası açmaktadır.

Seri muhakeme usulü ile iddianame düzenlenmeden ve kovuşturma aşamasına geçilmeden hüküm kurulmaktadır. Kamu davası açılması için yeterli şüphe olmasına rağmen kamu davası açmak yerine şüpheli ile anlaşarak cezası belirlenir.

SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANACAĞI SUÇLAR

Seri muhakeme usulünün uygulanacağı suçlar Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. Maddesinde düzenlenmiştir.

1. Hakkı olmayan yere tecavüz (TCK 154/2-3)
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (TCK 170)
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (TCK 179/2-3)
4. Gürültüye neden olma (TCK 183)
5. Parada sahtecilik (TCK197/2-3)
6. Mühür bozma (TCK 203)
7. Resmi belgelerin düzenlenmesinde yalan beyan (TCK 206)
8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (TCK 228/1)
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (TCK 268)
10. 6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanununun 13/1-3-5, 15/1-2-3. Fıkralarında belirtilen suçlar.
11. 6831 sayılı Orman Kanununun 93/1. Fıkrasında belirtilen suç
12. 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanununun 2.maddesinde belirtilen suç
13. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ek 2/1. Maddesinin (1) numaralı bendinde belirtilen suç

SERİ MUHAKEME USULÜNÜN ŞARTLARI

• Suç ön ödeme ve uzlaştırma kapsamında olmamalıdır.
• Kanunda açıkça sayılı suçlardan birine yönelik yürütülen bir soruşturma olmalıdır.
• Kamu davası açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilmiş olmalıdır.
• Cumhuriyet savcısı, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı vermemiş olmalıdır.
• Şüphelinin hakkında uygulanacak usul hakkında aydınlatılması gerekir.
• Şüphelinin müdafi huzurunda özgür iradesi ile usulün uygulanmasını kabul etmesi gereklidir.
• Şüphelinin yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halinin olmaması gerekir.

SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANMASI

Seri muhakeme usulünün temel amacı yargılama faaliyetlerinin kısaltılarak zaman, emek ve mali açıdan tasarruf edilmesini sağlamaktır.

Seri muhakeme usulünün uygulanması Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye teklif edilir ve şüpheliye uygulanacak yaptırımlar açıklanır.

Şüpheli müdafi huzurunda teklifi kabul ederse bu usul uygulanır. Talep ederse teklifi değerlendirmesi için şüpheliye bir ayı aşmamak üzere makul bir süre verilebilir. Şüpheli mazereti olmaksızın bu süre içinde gelmez veya kabul etmediğini belirtirse soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilir.

Seri muhakeme usulüne tabi olduğu açıkça anlaşılan suçlarda iddianame düzenlenmesi halinde bu iddianame Cumhuriyet Başsavcılığı’na iade edilecektir.

Ön ödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlar bu usule tabi değildir.

Cumhuriyet savcısı, TCK’nun 61/1. Maddesinde belirlenen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler. Bu şekilde belirlenen hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması halinde TCK’nun 50. Maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51.maddesine göre ertelenebilir.

Belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulların bulunması halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) da uygulanabilir.

Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında uygulanacak yaptırımı belirledikten sonra, talepname düzenleyerek seri muhakeme usulünün uygulanmasını görevli mahkemeden ister.

Mahkeme, şüpheliyi dinledikten sonra eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa Cumhuriyet savcısının talepnamesinde belirtilen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar.

Mahkeme, seri muhakeme usulünün teklif edilmesi üzerine şüphelinin müdafi huzurunda teklifi kabul etmediği veya eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olmadığı kanaatine varırsa talebi reddeder. Dosyayı genel hükümlere göre soruşturulma yapılması için Cumhuriyet Başsavcılığı’na göndermek zorundadır.

Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli bu usulden vazgeçmiş sayılır.