Malvarlığına karşı suçlar Türk Ceza Kanunu’nun Özel Hükümler Kitabında “Kişilere Karşı Suçlar” kısmında, 141. ve 147. Maddeler arasında düzenlenmiştir. Hırsızlık suçu malvarlığı değerlerine karşı ekonomik çıkar elde etmek amacıyla işlenen suçlardandır.
Hırsızlık suçu TCK’nun 141. Maddesinin birinci fıkrasında, zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak amacıyla bulunduğu yerden almak olarak tanımlanmıştır.
Hırsızlık suçunun konusu zilyetliktir. Türk Medeni Kanunu’nda zilyet, bir şey üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kimse olarak tanımlanmaktadır. Bu zilyetliğin hukuka aykırı olarak kazanılmış olmasının bir önemi olmayıp hırsızın zilyetliği dahi koruma kapsamındadır.
Türk Ceza Kanunu, sadece malın mülkiyetine sahip olanı değil, malın mülkiyetini elinde bulundurmamakla birlikte, kullanma yetkisine sahip olan zilyedi de korumayı amaçladığından hırsızdan çalınan taşınır bir malı, başkası çaldığında da hırsızlık suçu oluşacaktır.
SUÇUN UNSURLARI
- SUÇUN MADDİ UNSURLARI
- Fail ve Mağdur
Herkes hırsızlık suçunun faili olabilir. Mağdur ise taşınır malın zilyedidir. Mağdurun malik olması gerekmez.
- Maddi Konusu
Hırsızlık suçunun konusu taşınabilir bir maldır. Bir şeyin mal olarak kabul edilebilmesi için mülkiyete konu oluşturabilecek nitelikte olması gerekir. İnsan bedeni ve ceset mal sayılmayacağından hırsızlık suçuna konu olamazken vücuttan ayrılabilen kan, organ veya yapay parçalar hırsızlık suçuna konu olabilir.
Taşınmaz mallar üzerinde hırsızlık suçu işlenemez. Yalnızca taşınır mallar bu suça konu olabilir. Taşınır mal, özüne zarar vermeksizin bir yerden başka bir yere götürülebilen mallardır.
Elektrik, su ve doğalgaz gibi abonelik esasına göre yararlanılabilen enerji türleri TCK 163/3. madde ile Karşılıksız Yararlanma suçu kapsamına alınmıştır.
- Fiil
Taşınır malı bulunduğu yerden almak hırsızlık suçunun hareket ögesidir. Fail, başkasına ait fiili egemenliği ortadan kaldırarak yeni bir fiili egemenlik kurmuş olmalıdır. Mal üzerindeki fiili egemenliği önceki zilyetten bağımsız olarak kullanıyor olması gerekir.
Mal üzerindeki zilyetlik, mala egemen olma halinin ortadan kalkması ile birlikte sona erer. Failin, mal üzerindeki zilyetliği ortadan kaldırması için başvurduğu aracın önemi yoktur.
- HUKUKA AYKIRILIK UNSURLARI
Kanun, “zilyedin rızası olmadan” başkasına ait taşınır bir malı almayı cezalandırdığı için zilyedinin rızası hukuka uygunluk sebebidir. Zilyedinin rızasının hukuka uygun sayılması için rıza gösteren kişinin ayırt etme gücüne sahip olması ve rızanın malın alınmasından önce veya alındığı sırada gösterilmesi gerekir. Malın alınmasından sonra gösterilen rıza eylemi suç olmaktan çıkarmaz.
Failin, başkasına ait bir malı kendisine ait olduğunu sanarak alması halinde kastı kaldıran esaslı bir yanılma söz konusu olduğundan hırsızlık suçu oluşmaz.
Kimsenin malik veya zilyet olmadığı sahipsiz mallar üzerinde de hırsızlık suçu oluşmaz. Örneğin hava, denizdeki balıklar üzerinde hırsızlık suçu oluşmayacaktır.
Sahibi tarafından kesin bir irade ile terk edilmiş mallar üzerinde hırsızlık suçu işlenemez. Ancak unutulmuş malların alınmış olması hırsızlık suçu oluşturacaktır. Çünkü unutulmuş olsa bile mal üzerindeki mülkiyet hakkı devam etmektedir.
- MANEVİ UNSUR
Hırsızlık, kasten işlenebilen bir suçtur. Ancak suçun oluşabilmesi için failin, suçun kanuni tanımında yer alan “kendisine veya başkasına menfaat sağlama amacıyla” hareket etmiş olması şartı aranır.
Failin, malı aldığı sırada kime ait olduğunu bilmesi şart değildir. Kendisine ait olmadığını bilmesi yeterlidir. Bir kimse kendisine ait mallar üzerinde hırsızlık suçunu işleyemez.
NİTELİKLİ HIRSIZLIK
Nitelikli Hırsızlık TCK’nun 142. Maddesinde düzenlenmiştir. Suçun nitelikli hallerinin işlenmesi halinde verilecek ceza arttırılmıştır.
- Suçun, kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında işlenmesi
- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında işlenmesi
- Suçun, bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek amacıyla hazırlanan eşya hakkında işlenmesi
- Suçun, adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında işlenmesi
- Suçun, kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak işlenmesi
- Suçun elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle işlenmesi
- Suçun, doğal bir afetin veya toplumsal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanılarak işlenmesi
- Suçun, haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle işlenmesi
- Suçun, bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenmesi
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak
- Büyük veya küçükbaş hayvan hakkında
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında
- Suçun, sıvı veya gaz halindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde
- Suçun, işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması halinde
- Suçun, gece vakti işlenmesi halinde
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
- TEŞEBBÜS
Hırsızlık suçu malın alınması ile birlikte tamamlanır. Bu sebeple hırsızlık suçuna teşebbüs mümkündür.
- İŞTİRAK
Hırsızlık suçu iştirak açısından özellik göstermez. Her türlü iştirak mümkündür.
- İÇTİMA
Fail, aynı anda aynı kişiye ait birden fazla malı almış ise tek bir hırsızlık suçu oluşur.
Fail, hırsızlık eylemini aynı zaman dilimi içerisinde eşyalar üzerinde ortak zilyetliği bulunan kişilere yönelik işlerse hukuksal anlamda tek hareket mevcut olduğundan tek hırsızlık suçundan sorumlu tutulur.
Fail, hırsızlık konusu malı daha sonra tahrip eder veya satarsa mala zarar verme veya suç eşyasını satın alma ve kabul etme suçu gündeme gelmez. Bu durumda cezalandırılmayan sonraki hareket söz konusu olur.
Hırsızlık suçu, zincirleme suç biçiminde de işlenebilir.
MUHAKEME
Hırsızlık suçunun basit ve nitelikli tüm hallerinin soruşturma ve kovuşturması re’sen yapılır. Şikayete tabi suçlar arasında olmadığından suçun bir şikayet süresi de yoktur.
Şikayetçi, kamu davası açıldıktan sonra her aşamada davaya katılma talebinde bulunabilir. Şikayetten vazgeçme kamu davasının düşmesini sağlamaz.
TCK 141. Maddede yer alan Basit Hırsızlık Suçu, uzlaştırmaya tabidir. Öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, sonuç alınamaması halinde soruşturma ve daha sonra yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Suçun basit ve nitelikli hallerinde yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemeleri’ne aittir. Yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesi olacaktır.
