Borcu olmamasına rağmen icra tehdidi altında borcunu ödemek zorunda kalan borçlunun ödediği parayı geri almak için açtığı dava istirdat davasıdır.
Takibe itiraz etmemiş veya itirazın kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan bir şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geri alınmasını isteyebilir. (İİK 72/7)
Ancak borçtan kurtulma davasını veya menfi tespit davasını ya da itirazın iptali davasını kaybeden borçlu, bu davalar neticesinde verilen kararlar maddi anlamda kesin hüküm teşkil ettiğinden, istirdat davası açamaz.
Bu davada davacı borçlu, davalı ise alacaklıdır.
GÖREVLİ MAHKEME
İstirdat davaları, asliye hukuk mahkemesinde (HMK m.2) veya niteliğine göre özel mahkemelerde açılır.
YETKİLİ MAHKEME
Yetkili mahkeme ise, dava açıldığı tarihteki davalının yani alacaklının yerleşim yeri veya icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir. Bu yetki kuralı kesin değildir.
Menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Davacı istirdat davasında yalnız paranın lazımgelmediğini ispata mecburdur. (İİK 72/8)
İSTİRDAT DAVASININ ŞARTLARI
- Borç olmayan bir paranın ödenmiş olması
Borçlu maddi hukuk bakımından borçlu olmadığı parayı ödemek zorunda kalırsa istirdat davası açabilir. Yani takip sırasındaki ödeme, maddi hukuk bakımından hiçbir nedene dayanmamalıdır. Bununla birlikte eksik borçlar takip sırasında ödenirse, bunlar istirdat davasına konu olamaz.
- Paranın icra takibi sırasında ödenmiş olması
İstirdat davası açılabilmesi için, borç olmayan paranın icra takibi sırasında ödenmiş olması gerekir. Bu para, icra takibinde doğrudan borçlu tarafından ödenebileceği gibi, malların satılıp paraya çevrilmesi sonucu da ödenmiş olabilir.
- Paranın cebri icra tehdidi altında ödenme
Ödemenin icra takibi sırasında yapılması gerekir. Takip henüz kesinleşmeden yapılan ödemeler cebri icra tehdidi altında yapılan ödeme sayılamaz.
- Davanın bir yıl içinde açılmış olması
İstirdat davasının açılması hak düşürücü süreye bağlanmıştır. Bu süre, borç olmayan paranın icra dairesi adına açılan hesaba yatırılmasıyla işlemeye başlar ve bir yıl sonra sona erer. Bu paranın alacaklıya ödenip ödenmemesi bu süre bakımından önemli değildir.
İSTİRDAT DAVASININ SONUÇLARI
İstirdat davasının kabulü halinde (yani davacı- borçlu lehine sonuçlanırsa), borçlunun icra takibinde ödediği paranın, harç ve giderleriyle birlikte kendisine ödenmesine karar verilir.
İstirdat davasının reddi halinde (yani davalı- alacaklı lehine sonuçlanırsa) borçlu, alacaklıya yargılama giderlerini ödemeye mahkum edilir.
Ancak her iki halde de, istirdat davası sonunda tazminata hükmedilemez.
İstirdat davası sonunda verilen hüküm, kesin hüküm oluşturur. Çünkü bu dava genel hükümlere göre incelenir ve karara bağlanır.
