İşverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dahilinde verilen toplu paraya kıdem tazminatı denilmektedir. (Yargıtay 9. Hukuk dairesinin 2007/3906 E. ve 2009/12118 K. Sayılı kararı)
KIDEM TAZMİNATININ ŞARTLARI NELERDİR?
- İşçinin İş Kanununa tabi olması
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için 4857 sayılı iş kanununa tabi olması gerekmektedir. Borçlar Kanununa tabi olan işçiler açısından kıdem tazminatı doğmayacaktır. Borçlar Kanununa tabi işçi için ise sözleşmede “Kıdem tazminatına hak kazanacaktır.” şeklinde hüküm konulmasının önünde engel yoktur.
- İşçinin en az bir yıllık kıdem süresini doldurmuş olması
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için bir diğer şart ise en az bir yıllık süre ile o işyerinde çalışmış olması gerekmektedir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi iş akdinin belirsiz süreli olması gerekmektedir. Kural olarak belirli süreyle çalışan işçi için kıdem tazminatı söz konusu olmayacaktır.
- İş akdinin haklı sebeplerle sona ermiş olması
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesinin bir diğer şartı ise iş akdinin haklı sebeplerle sona ermiş olması gerekmektedir. İş sözleşmesi işveren tarafından sona erdirilecekse bu feshin İş Kanunu madde 25/2’nin dışında olması gerekir. Diğer bir ifadeyle işçinin iş sözleşmesi 25/2 kapsamında yani ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle feshedilmişse artık bu durumda işçi işverenden kıdem tazminatını talep edemeyecektir. İş akdi işçi tarafından İş Kanunu madde 24’te sayılan sebeplerden dolayı sona erdirilmiş ise işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. İşçi haklı bir sebep göstermeden istifa suretiyle işinden ayrılması sonucunda ise kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Kıdem tazminatına hak kazanan işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için otuz günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücrete yol, yemek, sosyal yardım gibi haklar da ilave edilerek bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenir.
KIDEM TAZMİNATINDA ZAMANAŞIMI VAR MIDIR?
Kıdem tazminatı, zamanaşımı süresi içinde talep edilebilecek birtazminattır. Kıdem tazminatı zamanaşımı süresi iş akdinin feshinden itibaren 5 yıldır.
İşçi 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde kıdem tazminatı talebiyle iş davası açamadığı takdirde, bir daha bu çalışmasıyla ilgili kıdem tazminatı davası açamaz.
