Ölüme bağlı tasarruflar maddi anlamda ve şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar olarak sınıflandırılmaktadır.
Maddi anlamda ölüme bağlı tasarruf şekli anlamda ölüme bağlı tasarrufların içeriğini oluşturur. Miras bırakanın son istek ve arzularıdır.
Şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar miras bırakanın son arzularını ne şekilde açıkladığıdır. Miras sözleşmesi veya vasiyetname ile yapılabilir. Ölüme bağlı tasarruflar arasında en çok kullanılan vasiyetnamedir.
VASİYETNAME YAPMA EHLİYETİ
Medeni kanun 502.madde uyarınca vasiyetname yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip olmak ve 15 yaşını doldurmuş olmak gerekir.
- Ayırt etme gücü: Bu kavram yaptığı işlemin nedenini ve sonuçlarını algılayacak durumda olmayı ifade eder. Ayırt etme gücü vasiyetnamenin yapıldığı anda var olmalıdır. Ayırt etme gücünün vasiyetname yapılmadan önce veya sonra olmaması önem arz etmez. Vasiyetnamede bulunan mantıksız açıklamalar ayırt etme gücünün var olmadığını düşündürebilir.
- 15 yaşını doldurmak: Kanun koyucunun ergin olmayan kişilere vasiyetname yapma ehliyeti verme nedenlerinden biri vasiyetnamenin kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olması yani kanuni temsilcisinin onun adına vasiyetname düzenleyememesidir. Diğeri ise tek taraflı hukuki bir işlem olan vasiyetnameden her zaman tek taraflı olarak geri dönülebilmesidir.
Sonuç olarak ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar vasiyetname düzenleyebilirler.
VASİYETNAMENİN ÇEŞİTLERİ
Medeni kanun vasiyetname için üç farklı vasiyetname şekli öngörmüştür.
- RESMİ VASİYETNAME: İki tanığın katılmasıyla resmi memur tarafından düzenlenir. Resmi memur; noter, sulh hakimi veya kanunla yetkilendirilmiş bir kimse olabilir.
TMK 536.maddede resmi vasiyetnamenin düzenlenmesinde memur ve tanık olarak katılamayacak kişiler düzenlenmiştir.
- Mutlak katılma yasağı olanlar hiç kimsenin resmi vasiyetnamesine tanık olarak katılamaz ve memur olamazlar.
- Fiile ehliyeti olmayanlar
- Ceza mahkemesi kararı ile kamu hizmetinden yasaklılar
- Okur-yazar olmayanlar
- Nisbi katılma yasağı olanlar sadece belirtilen yakınlıktaki kişilerin resmi vasiyetnamesine katılamazlar.
- Miras bırakanın eşi,
- Üst soy ve alt soy kan hısımları,
- Kardeşleri ve bu kişilerin eşleri,
- Evlatlık ve alt soyu
Resmi vasiyetname ile bazı kişilere kazandırma yapılamayacağı düzenlemiştir. Bu kişiler; resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan tanık ve memurlar, altsoy-üstsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleridir.
- EL YAZILI VASİYETNAME: El yazılı vasiyetname için kanunda aranan şekil şartı nitelikli yazılı şekildir. Vasiyetname metnini kişi baştan sona el yazısı ile yazılmış olmalıdır.
Düzenleme tarihi ve imza da bulunmalıdır. Düzenleme tarihi önem arz eder çünkü vasiyet bırakanın ayırt etme gücünün var olup olmadığı ve hangi arzularının son arzuları olduğu bu tarihe göre belirlenir. Tarih, vasiyetnamenin hangi gün, ay ve yılda yapıldığının anlaşılabileceği şekilde yazılmalıdır ve vasiyetnameye ait bir tarih olduğu anlaşılıyor olması gerekir.
İmzanın ise metni kapama fonksiyonu vardır bu sebeple genel olarak metnin sonunda yer alır ve vasiyetçinin kimliğini belirtir. Kişi imza olarak toplumda bilinen takma adını da kullanabilir.
Normal koşullarda bir kalemle kağıda yazılması gerekir ancak imkanı yoksa farklı yollar da kullanabilir yeter ki kişinin vasiyetname yazma niyeti var olsun. Ancak elinde imkan varken bunun kullanılmaması vasiyetname yapma niyetinin var olmadığını düşündürecektir.
Türkçe yazılması gerekir ancak kişinin iyi bildiği bir dilde yazması da engel teşkil etmez.
- SÖZLÜ VASİYETNAME: Vasiyetçi son arzularını sözlü olarak iki tanığa açıklar. Bu tanıkların, miras bırakanın son arzularını yazma veya yazdırma yükümlülükleri vardır. Sözlü vasiyetname yapabilmek için olağanüstü bir durumun varlığı ve bu durum yüzünden el yazılı veya resmi vasiyetname yapamama şartları birlikte aranır.
Tanıklar miras bırakanın son arzularını vakit kaybetmeden herhangi bir sulh veya asliye hukuk mahkemesine gidebilirler. Tanıklar ya son arzuları bir kağıda yazarak düzenler tarih ve yer belirterek imzalar ve hakim huzuruna çıkarlar ya da hakim huzurunda sözlü olarak vasiyetnameyi açıklarlar.
